در این پژوهش برای شناسایی وضعیت (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص های بهداشتی و آموزشی ناحیه ساحلی غرب استان گیلان، در ابتدا اطلاعات (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص های فوق برای سه دوره سرشماری 1385، 1390 و 1398 از سایت استانداری استان گیلان دریافت گردید. سپس با استفاده از (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص توسعه روستایی (RD(I))، (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص ترکیبی نتایج (CR(I))، (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص (I) (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">موران جهانی، (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص (I)(I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">موران محلی، تحلیل خوشه ای اقدام به تعیین میزان توسعه یافتگی و توزیع فضایی (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص ها در 8 بخش ناحیه ساحلی گردید. نتایج بدست آمده نشان داد میزان RD(I) محاسبه شده براساس فراوانی و همچنین نسبت فراوانی (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص ها به تعداد روستای هر بخش، از تفاوت مکانی برخوردار است. (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص (I) (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">موران جهانی نشان از خوشه ای شدن الگوی توزیع (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص های مدارس راهنمایی پسرانه و دخترانه و دبیرستان پسرانه دارد. همچنین تحلیل فضایی RD(I) براساس (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص (I) (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">موران محلی حاکی از الگوی خوشه HH، LL و ناخوشه LH و HL در برخی (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص ها از جمله مرکز بهداشتی-درمانی، خانه بهداشت، غسالخانه، روستا مهد، دبستان و راهنمایی دخترانه در سال های مختلف بوده است. نتایج (I) (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">موران محلی برروی (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص CR(I) نشان دهنده شکل گیری ناخوشه HL و LH در سه مورد از شش مورد است. در همین راستا تحلیل CL (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص های بهداشتی و آموزشی بدست آمده از RD(I) نشان داد جابجایی زمانی و مکانی در اجزاء خوشه ها (بخشها) در طی زمان اتفاق افتاده است. اما گروه بندی (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص CR(I) نیز از لحاظ مکانی و زمانی ثابت می باشد. با توجه به آزمون فرض صفر مبنی بر عدم معنی داری الگوی خاص و عملکرد یکنواخت (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص در ناحیه مورد مطالعه، مشخص شد فرض خلاف صفر مورد تایید بوده و تفاوت معنی داری بین بخش های مختلف از لحاظ توسعه وجود دارد.

پدیده گردوغبار یکی از بلایای مهم آب وهوایی در بسیاری ازکشورهای جهان بویژه درکشورهای واقع درمنطقه خشک ونیمه خشک ست. این مطالعه به بررسی و شناسایی الگوی فضایی مکانی هسته های گردوغبار استان خوزستان پرداخته است. برای این منظور داده های گردوغبار 20 ایستگاه سینوپتیکی از سال 1986 تا 2016 از سازمان هواشناسی کشور اخذ شده است.، داده ها به دوره های آماری 5 ساله تقسیم شدند. سپس برای بررسی الگوی خودهمبستگی فضایی از دو (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص هات اسپات(G*، ) و (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">موران ((I)) استفاده شده است همچنین برای بررسی جهش رخداد گردوغبارها از نمایه الکساندرسون (SNHT) بهره گرفته شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که رخداد گردوغبارهای استان خوزستان طی دوره های مختلف در بخش های غربی و جنوبی شدید تر بوده است. از طرفی از دوره سوم به بعد رخداد گردوغبارها به سمت دوره های اخیر روند افزایشی قابل محسوسی تری داشته اند. نتایج حاصل تحلیل الگوی خودهمبستگی فضایی هات اسپات بیانگر این است که در دوره اول تا سوم هسته ای گردوغبار به صورت لکه هایی در بخش هایی از مرکز، شمال (بخش های از صفی آباد دزفول) و بخش های از جنوب و غرب استان خوزستان پراکنده شده است؛ در دوره های اخیر هسته های فضایی گردوغبارها بیشتر بر محور نوار مرزی خوزستان با عراق تمرکز یافته است.

انسان با تهذیب نفس و علم حضوری می تواند حضور علت هستی بخش را درک نماید؛ لذا در فلسفه اسلامی خداوند حاضر علی الاطلاق است. اما پرسش از چرایی عدم انکشاف حضور الهی به طور گسترده برای بشر از طریق روش هایی مانند تجربه دینی ذهن فیلسوفان دین را به خود مشغول داشته است و تقریرات شلنبرگ در استدلال به اختفای الهی برای الحاد، در این میان نقش محوری دارد. عمده پاسخ ها به علت اختفای الهی از منظر وجودی، فلسفی، عرفانی و کلامی است. اما در پژوهش حاضر به روش تحلیل محتوایی سعی شده است رویکردهای انسانی تراویس دامزدی مورد ارزیابی قرار گیرد. وی با بیان مواردی مانند (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص انزجار آسیب دیده، (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص انزجار محدودیت وجودی، (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص ترس و امید و (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص از خود بیگانگی سعی در طرح دلایل اختفای الهی نموده است. در این مقاله عمده نقدهای این رویکرد انسانی مواردی چون نسبی گرایی و استقرای ناقص، بی نیاز نبودن از رویکردهای کلامی مانند تدبیر، حکمت و لطف الهی، ارائه تصویری منفعل از خداوند و عدم توجه به بعد اجتماعی دین، دانسته شده است.

توزیع فضایی سکونتگاه های روستایی در ایران متعادل نمی باشد. این مقاله به بررسی و کشف الگوی فضایی سکونتگاه های روستایی بر اساس (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخصهای مختلف و نیز ارائه مدلی برای تحلیل و الگوسازی مطالعه نابرابری های فضایی می پردازد. برای انتخاب واحدهای پایه از نظریه MAUP که توسط اوپن شاو ارائه شده، استفاده شد. بر اساس این نظریه مناطقی که برای تلفیق داده ها انتخاب می شوند اختیاری است. در این زمینه دو موضوع مطرح می باشد یکی انتخاب مقیاس تلفیق و دیگری نحوه تلفیق می باشد. برای مدل سازی و انتخاب واحدهای پایه از مدل شش ضلعی استفاده شده است که در جغرافیا سابقه طولانی دارد. برای الگوسازی اختلافات فضایی از (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص های عمومی و محلی خود همبستگی فضایی استفاده شده است. در سطح عمومی از (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص (I) (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">موران و در سطح محلی از (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص های L(I)SA استفاده شده است. (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص های محلی الگوی فضایی و به عبارتی محلی خوشه ها را نشان می دهند. تحلیل و یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد که از نظر (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص های مختلف مورد مطالعه، نابرابری های فضایی وجود دارد ولی در مورد هر (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص این الگو ممکن است متفاوت باشد.

زمینه و هدف: ذرات معلق یکی از مهم ترین آلاینده های هوای شهرهای ایران به ویژه تهران است که به دلیل خطرات بهداشتی متعدد سلامت ایرانی ها را تهدید می کند. میزان خطرات این ذرات به تغییرات زمانی- مکانی غلظت آن ها در هوا بستگی دارد. از این رو، هدف این پژوهش، تحلیل مکانی و زمانی PM2.5 در هوای شهر تهران با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی است.مواد و روش ها: داده های ساعتی غلظت PM2.5 طی سال 1395 از 38 ایستگاه سنجش آلودگی هوا جمع آوری شد و به صورت ماهانه، فصلی و سالانه آنالیز شد. به منظور پهنه بندی غلظت PM2.5، از درون یابی وزن دهی معکوس فاصله استفاده شد. وجود خودهمبستگی مکانی در داده ها توسط (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">موران بررسی شد و خوشه بندی داده ها توسط (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص های (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">موران جهانی و محلی صورت پذیرفت و نهایتا جهت تعیین لکه های داغ این آلاینده در شهر تهران از (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص Get(I)s-Ord-G(I) استفاده شد.یافته ها: نتایج حاصل از پهنه بندی و خودهمبستگی مکانی محلی و جهانی به همراه تحلیل لکه های داغ غلظت آلاینده ی PM2.5 نشان داد که غلظت این آلاینده از سمت شمال به جنوب تهران روند افزایشی دارد به طوری که مناطق واقع در جنوب تهران به ویژه ایستگاه های شهر ری، از آلوده ترین مناطق شهر تهران بودند. همچنین نتایج نشان داد که غلظت این آلاینده در دو فصل سرد بیش تر بود به طوری که بیشترین لکه های داغ در این دو فصل شناسایی شدند.نتیجه گیری: استفاده هم زمان از چند تحلیل مکانی نشان داد که شهر تهران به دو بخش شمال غیرآلوده و جنوب آلوده قابل تفکیک است که این موضوع باید توسط برنامه ریزان شهری جهت بهبود کیفیت هوای تهران در نظرگرفته شود.

این مطالعه جهت بررسی وضعیت سلامت اکوسیستم رودخانة هراز به عنوان یکی از مهم ترین رودخانه های حفاظت شدة کشور از طریق ارزیابی (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص های فیزیکوشیمیایی، کیفیت، سمیت و خودپالایی انجام شد. نمونه برداری در سال های 1399 و 1400، از 14 ایستگاه در طول رودخانه صورت گرفت. نمونه برداری و شناسایی درشت کفزیان و محاسبة ارزش زیستی انجام شد. وضعیت کیفی، تعیین مقدار سمیت، اندازه گیری PAHs تجزیه و تحلیل آماری داده ها انجام شد. براساس نتایج، (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص کیفیت عمومی آب به سمت پایین دست غیر از سرشاخه ها رو به کاهش بود. (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص سمیت دارای نوسان و در کل از بالادست به پایین دست نزولی بود. (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص زیستی کفزیان بیشترین مقدار را در ایستگاه های پایین دست و با عدد حداکثر 4 را داشت. از نظر ساپروبی، بخش های مختلف رودخانه در طبقات الیگوساپروب، بتامزوساپروب، آلفامزوساپروب و پلی ساپروب قرار داشت. ایستگاه های بالادست نسبت به پایین دست و فصل سرد نسبت به فصل گرم وضع مطلوب تری داشت. نقشه های تقسیم بندی حوضة آبریز هراز براساس روش مونیخی، (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص (I)RWQ(I)sc و تلفیق نقشة خودپالایی، BOD و کاربری اراضی منطقه تهیه شدند. نتایج حاصل از تحلیل ها، نقش مهم فعالیت های انسانی به خصوص کاربری های روستایی و باغی و در مرحلة بعد جاده ها در کیفیت آب رودخانه را نشان داد. از بالادست به سمت پایین دست، تعداد منابع آلاینده بیشتر شده و نقش خود را نشان داده اند. افزایش تراکم مناطق روستایی، باغی، مزارع پرورش ماهی، سبب افزایش BOD و (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص کفزیان شده است. بنابراین لازم است تصفیة فاضلاب ها، تدوین استانداردهای نظام کشاورزی و نظارت بر استفاده از آب های زیرزمینی به همراه برخورد با متخلفان جهت حفاظت از رودخانه پیگیری و انجام شود.

توسعه و گسترش مراکز صنعتی و کشاورزی باعث افزایش فاضلاب های صنعتی و کشاورزی و ورود آن ها به­ محیط زیست شده است که این امر آسیب های گسترده ای را به دنبال خواهد داشت. هدف از این پژوهش، بررسی اثرات سمیت فلزات ­سنگین مختلف بر روی (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص های خونی، پارامترهای بیوشیمیایی و آنزیم های کبدی سیاه ماهی قنات (Capoeta fusca) می باشد. سمیت حاد فلزات ­سنگین مورد مطالعه براساس روش OECD برآورد شد. سیاه ­ماهی مورد مطالعه در 5 گروه 20 قطعه ای (یک گروه شاهد) در معرض غلظت زیرکشندگی فلزات­سنگین مختلف قرار گرفتند و پس از پایان 28 روز جمع آوری سرم خون ماهیان انجام شد و پارامترهای بیوشیمیایی و آنزیم ­های کبدی آن توسط دستگاه اتوآنالایزر اندازه­ گیری شد. غلظت متوسط کشندة کادمیوم، کروم، کبالت و مس در 96 ساعت برای گونة مورد مطالعه، به ترتیب 37/14، 292/49، 106/95 و 10/73میلی گرم بر لیتر محاسبه شد. تعداد گلبول های قرمز (میلیون بر میلی متر مکعب) در خون ماهیان در معرض کادمیوم، کروم، کبالت و مس به ترتیب برابر 0/17±3/4، 0/22±4/5 ، 0/14±2/9 و 0/18±3/6 برآورد شد. تعداد گلبول­ های قرمز خون ماهیان در معرض کادمیوم، کبالت و مس به طور معنی داری (0/05 >P) کمتر از گروه شاهد (0/24±4/8) بود. عمده ترین آسیب ها به گلبول های قرمز در معرض کادمیوم، کروم، کبالت و مس شامل واکوئله شدن و تغییر شکل گلبول های قرمز بود. سطح گلوکز و کلسترول ماهیان در معرض فلزات کادمیوم، کروم، کبالت و مس به طور معنی داری (0/05>P) بیشتر از گروه شاهد بود و سطح تری گلیسیرید، پروتئین و آلبومین نسبت به گروه شاهد کاهش نشان داد. سطح آنزیم های کبدی آلکالین فسفاتاز (ALP)، آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) و آلانین آمینوترانسفراز (ALT) در ماهیان در معرض کادمیوم، کروم، کبالت و مس به طور معنی ­داری (0/05>P) پس از 28 روز بیشتر از گروه شاهد برآورد شد. به عنوان یک نتیجه گیری کلی می توان بیان داشت که قرار گرفتن سیاه ­ماهی مورد مطالعه در معرض فلزات ­سنگین مختلف باعث تغییر در سطح پارامترهای بیوشیمیایی و آنزیم­ های کبدی می ­شود علاوه­ بر­این، پارامترهای بیوشیمیایی و آنزیم ­های کبدی می­تواند به­عنوان نشانگر­های زیستی مناسب برای سلامت ماهیان در راستای نظارت بر کیفیت محیط­ های آبی استفاده شوند.

ماده آلی خاک به عنوان (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخصی کلیدی از درجه تخریب خاک ها و قابلیت ترسیب کربن در آن ها بوده و تعیین الگوی پراکنش مکانی آن در یک منطقه از اقدامات اساسی برای تدوین استراتژی های مؤثر مدیریت خاک و اکوسیستم محسوب می شود. در این خصوص، روش های زمین آماری مانند کریجینگ به طورگسترده ای به منظور تعیین الگوی پراکنش مکانی کربن آلی و سایر ویژگی های خاک به کار برده شده است. ویژگی های آماری داده های اولیه تأثیر بسیار زیادی بر کیفیت نقشه های تولیدشده داشته و از این رو تشخیص و حذف داده های پرت کلی و مکانی به عنوان یک گام اساسی اولیه در تهیه نقشه های دقیق تر از ماده آلی محسوب می شود که در پژوهش های پیشین کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین، این پژوهش باهدف ارزیابی اثر داده های پرت مکانی بر چگونگی توزیع ماده آلی خاک در حوزه آبخیز روضه چای واقع در شهرستان ارومیه، استان آذربایجان غربی، صورت گرفت. برای این منظور 89 نمونه خاک سطحی (10-0 سانتی متری) بر اساس روش نمونه برداری تصادفی نظارت شده از حوزه تهیه شد. داده های پرت کلی مربوط به ماده آلی با استفاده از نمودار جعبه ای و پس از نرمال کردن توزیع مقادیر حذف شد. به منظور حذف داده های پرت مکانی از (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص های (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">موران کلی و محلی استفاده شد. کورلوگرام (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">موران کلی در فاصله900 متری حداکثر همبستگی مکانی را نشان داد که این فاصله به عنوان مبنای تعیین نقاط پرت مکانی با استفاده از (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">موران محلی در نظر گرفته شد. نقشه خوشه بندی به دست آمده از (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">موران محلی، چهار داده پرت مکانی را در منطقه نشان داد که با حذف آن ها مقادیر ضرایب کارایی نقشه کریجینگ شامل MAEو RMSE به ترتیب از 97/0 و 31/1 به 85/0 و 12/11 کاهش یافته و در نتیجه دقت نقشه در مقایسه با شرایط عدم حذف این داده ها 5/133 درصد افزایش یافت. نتایج کلی، مؤید کارایی استفاده از (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">شاخص (I)nher(I)t;color:rgb(255,0,120);">موران برای تشخیص داده های پرت مکانی و اثر مثبت حذف این داده ها در افزایش دقت نقشه کریجینگ ماده آلی در منطقه بود.